Yünlü mamutlar… Birçok yaklaşık 10 bin yıl evvel Buzul Çağı’nın sonunda yok oldu. Soylarının 4 bin yıl kadar evvel büsbütün tükendiği sanılıyor. Pekala, fillerin bu yakın akrabaları binlerce yıl sonra geri dönebilir mi? ABD’li bilim insanları, yünlü mamut ve fillerden elde ettikleri genetik bilgiyi kullanarak “yünlü” fareler geliştirdiler ve bunu, jenerasyonu tükenen bir tıbbın yine hayata döndürülmesi yolunda birinci adım olarak görüyorlar.
Biyoteknoloji şirketi Colossal Biosciences, Asya fillerini kullanarak mamutları tekrar türetebileceğini düşünüyor. Şirket, bu hafta ‘Yünlü Farenin‘ doğuşunu duyurdu: “Yeni gen düzenleme tekniklerinden yararlanılarak yünlü mamutlarla emsal özellikler taşıyan yeni bir fare tipi.”
Bu farelerde klasik gri-kahverengi tüyler yerine mamutun uzun, yünlü tüyleri ve son buzul çağında hayatta kalmasına yardımcı olan hızlandırılmış yağ metabolizması var.
Yedi geni birebir anda muvaffakiyetle değiştiren genetik mühendislik şirketi Colossal Biosciences, soyu tükenmiş yünlü mamutun temel fenotipleriyle uyumlu olarak değiştirilmiş kürk rengi, dokusu ve kalınlığına sahip fareler geliştirdiğini söylüyor. Araştırmacılar, mamutun tüylü kürkünü kodlayan 7 gen tanımladılar. Ayrıyeten, kürke altın rengini veren bir gen ve lipit metabolizmasını yöneten bir başka geni belirlediler. Deney boyunca yaklaşık 250 embriyo üretildi; 38 fare yavrusu doğdu. Fareler, mamutun altın, yünlü tüylerine sahip görünüyor.
Şirketin CEO’su Ben Lamm, bunun ‘bir dönüm noktası‘ olduğunu düşünüyor. Lamm, mamutun soğuğa direnç sağlayan özelliklerini canlı bir cinse mühendislik yoluyla kazandırdıklarını söylüyor ve “Bu muvaffakiyet bizi yünlü mamutu geri getirme maksadımıza bir adım daha yaklaştırıyor” diyor.
Dr. Beth Shapiro ise “Colossal Yünlü Fare, en son genom düzenleme araçlarını kullanma yeteneğimizi sergiliyor” görüşünde.
Soyu tükenmiş hayvanlar tekrar mi doğacak?
Ekip, 3.500 ila 1.200.000 yaş ortasındaki 59 mamut örneğinden alınmış örneklerde tespit edilen genleri kullandığını açıkladı. Ortaya çıkan fareler, tarih öncesi çağlarda yaşamış mamutların çizimlerinde gördüğümüz tipten uzun kahverengi tüylere sahip ve o denli görünüyor ki, bu deney daha gelişmiş deneylerin şimdi başlangıcı. Şirket bu çalışmaları geliştirerek soyu tükenmiş pek çok hayvan tipini tekrar hayata döndürebileceğini düşünüyor.
Şirket, fareler üzerinde test ettikleri bu sistemi yakında Asya filleri üzerinde deneyeceklerini ve başarılı olunursa, birinci yünlü mamut yavrusunun 2028’in sonuna kadar doğmasını amaçladıklarını söylüyor.
Peki, bu mevzuda gelen yorumlar ne istikamette? Çabucak ekleyelim bu çalışma şimdi bağımsız bilim insanlarınca incelenmedi. Ve birtakım tartışmalar var.
Asya fillerinin de soyu tükenme tehdidi altında. Ve onlar üzerinde deney yapmanın önünde etik, bürokratik mahzurlar var. İkincisi bir mamut, kürkünden yağ yapısından çok daha fazlası demek. Yani bir mamutun geri gelmesi için düzinelerce farklı genin tasarlanması gerekiyor.
Bu çalışmayla ilgili farklı görüşler de var. Kimi uzmanlar kuşkulu ve şu soruyu soruyor: “Bir Asya filinin tüy yapısı değişirse, ya da soğuğa daha sağlam hale gelirse bu onu bir Mamut yapar mı? Yoksa yalnızca Asya filini mi değiştirmiş olursunuz?“
Bazı uzmanlar ise çalışmanın etkileyici olduğu ve sıhhat alanında da kullanılabileceği görüşünde. Pekala, ya siz ne düşünüyorsunuz?
