Uyku, bedenimiz için hayati ehemmiyete sahip olsa da, beynimiz bu süreçte şaşırtan halde faal kalmaya devam ediyor. İsviçreli bilim insanları tarafından yapılan bir çalışma, kapalı göz kapaklarımızın gerisinde iddia ettiğimizden çok daha fazla şey olduğunu ortaya koyuyor.
ETH Zürich’ten araştırmacılar, uyuyan iştirakçilerin göz bebeklerini tahlil ederek değişik bulgular elde etti. Nature Communications mecmuasında yayımlanan bu çalışma, uyku sırasında göz bebeklerinin boyutunun daima olarak değiştiğini gösteriyor. Bu değişimlerin farklı beyin aktivasyonu düzeylerine işaret ettiği ve tabiplerin bu datalardan faydalanarak uyku bozukluklarını teşhis edebileceği belirtiliyor.
Çalışmanın ortak müellifi Caroline Lustenberger, göz bebeği hareketlerinin beynin uyanıklık durumu yahut uyku-uyanıklık döngüsünü düzenleyen bölgelerdeki aktivasyonu yansıttığını söz ediyor. Bu sonuçlar, uykunun çoklukla düşük bir uyarılma düzeyiyle bağlantılı olduğuna dair eski varsayımlarla çelişiyor.
Zorlu bir süreç: Beyin aktivitesini gözlemlemek
Araştırmacılar, beynin aktivasyon düzeylerini düzenleyen locus coeruleus isimli bölgenin incelenmesinin zorluğuna dikkat çekiyor. Lakin göz bebeği boyutunun beyin aktivitesini yansıttığı bilgisinden yola çıkan grup, uyku sırasındaki beyin aktivasyonunu izlemek için göz bebeği hareketlerini kıymetlendirdi. Deney sırasında iştirakçilerin bir gözü bantlandı, nemlendirildi ve şeffaf bir bandajla kapatıldı. Değişik bir halde, karanlık ortamda iştirakçiler gözlerinin açık olduğunu unutup uyuyabildi.
Çalışmanın baş muharriri Manuel Carro Domínguez, gözlerin açık tutulmasının en önemli kaygıları olduğunu fakat bu teknik sayesinde başarılı olduklarını belirtiyor.
Araştırma, uyku sırasında göz bebeği hareketlerinin aktivasyon düzeylerinde daima bir değişim olduğunu doğruladı. Bu bulgular, evvelki hayvan çalışmalarıyla uyumlu ve uyku istikrarı, hafıza pekiştirme üzere beyin aktiviteleriyle göz bebeği hareketleri ortasında ilişkiler olduğunu gösteriyor. Ayrıyeten beynin sese verdiği reaksiyonun, göz bebeklerindeki hareketlerle bağlantılı olabileceği de keşfedildi. Lakin locus coeruleus’un bu dinamikleri direkt etkileyip etkilemediği şimdi kanıtlanmış değil.
Lustenberger, “Sadece beyin aktivitesi ve kalp aktivitesiyle bağlı göz bebeği değişimlerini gözlemliyoruz” diyor. Grup, bu muhtemel alakayı derinlemesine incelemek ve uykunun bu dinamikten nasıl etkilendiğini anlamak için yeni çalışmalar yapmayı planlıyor. Şayet güçlü bir temas bulunursa, göz bebeği hareketleri bir gün uykusuzluk, travma sonrası gerilim bozukluğu ve hatta komadaki bir hastanın düzgünleşme durumu üzere bozuklukların tespiti için kullanılabilir.
