Bir kişinin gördüğü kırmızı, diğer birinin gördüğü kırmızı ile birebir mıdır? Bu soru, uzun yıllardır filozoflardan meraklı çocuklara kadar herkesin aklını kurcalayan bir muamma oldu. Yanıtın kesin olarak bilinmesi neredeyse imkansız görünüyordu. Lakin yeni bir çalışma, “Evet, aynı!” mümkünlüğünü güçlendiren ispatlar sunuyor.
Araştırmaya nazaran, duyusal tecrübelerin beşerler ortasında muadil olup olmadığı sorusu şuur çalışmalarının temel bahislerinden biri. Uzun müddettir bu alanda birtakım araştırmacılar, öznel tecrübelerin tabiatı gereği açıklanamaz ve bireye has olduğunu savunuyordu. Bu nedenle, “Kırmızı sana nasıl görünüyor?” üzere bir soruya objektif bir karşılık bulmanın imkansız olduğunu düşünüyorlardı. Fakat yeni bir takım, bu soruya farklı bir yaklaşımla yanıt aramayı tercih etti.
Kırmızıya farklı bir perspektiften bakış
Bilim insanları, öznel tecrübelerin direkt değil, dolaylı olarak karşılaştırılabileceğini savunuyor. Bu nedenle, iştirakçilerden çeşitli renklerin birbirine ne kadar benzediğini derecelendirmeleri istendi. Çalışmada, 93 farklı renk kullanılarak daha evvelki çalışmaların ötesinde ayrıntılı bir tahlil yapıldı. Ayrıyeten, renklerin etiketsiz olduğu bir adım eklenerek, bireylerin algısal yapıları ortasındaki benzerlikler sırf renklerin bağlantıları üzerinden değerlendirildi.
Araştırmacılar, renk-nörotipik bireyler (renk algısı olağan olanlar) ve renk-atipik bireyler (renk körlüğü üzere farklı algıları olanlar) ortasında güçlü ahenkler tespit etti. Şayet bir kişi renk körü değilse, “kırmızı” dediğimizde büyük olasılıkla tıpkı şeyi kastettiğimiz ortaya çıktı.
Bu sonuçlar yürek verici olsa da, araştırma kesin bir yanıt sunmaktan hala uzak. Grup, gelecekte bireylerin tüm renk çiftlerini derecelendirdiği daha ayrıntılı çalışmalar planlıyor. Bu araştırmalar, renk algısının ferdi farklılıklarını daha derinlemesine anlamamıza yardımcı olabilir.
Çalışma, renk algısının kozmikliğini anlamada bir adım daha ileri gidilmesine imkan tanıyor. Fakat, “gördüğümüz renkler birebir mı?” sorusu, bir müddet daha bilim dünyasını meşgul edecek üzere görünüyor.
Bu çalışmanın ayrıntıları iScience mecmuasında yayımlandı.
